Giải Nobel Văn Chương 2022 vào tay nữ văn sĩ Pháp Annie Ernaux

Hàn Lâm Viện Thụy Điển hôm Thứ Năm vừa loan báo, Giải Nobel Văn Chương 2022 được trao cho nữ văn sĩ Pháp Annie Arnaux.

Bà Arnaux, 82 tuổi, tác giả của nhiều tiểu thuyết nổi tiếng, phần lớn thuộc loại văn tự thuật. Tác phẩm đầu tiên “Les armoires vides” xuất bản bằng Pháp ngữ vào năm 1974, rồi được chuyển sang tiếng Anh dưới đề tựa “Cleaned Out” năm 1990. Mãi đến tác phẩm thứ tư “La place (1983) tiếng tăm bà mới trở nên vang lừng.

Bà được trao giải thưởng cao quí “nhờ lòng can đảm và sự nhạy bén sắc lạnh bà sử dụng để khám phá ra gốc rễ, sự bất hòa và những hạn chế của tập thể qua ký ức cá nhân.”

Tác phẩm của Ernaux lấy cảm hứng sâu xa từ cuộc đời của chính bà, không phán xét, không ẩn dụ, không so sánh mộng mơ.

Annie Ernaux sinh năm 1940, lớn lên ở miền Bắc nước Pháp trong một gia đình lao động phổ thông, cha mẹ bà sau đó sở hữu một quán cà phê kiêm tạp hóa. Bối cảnh gia đình bà được ghi chép lại rõ nét qua cuốn sách Một chỗ trong đời (La place), với những miêu tả chân thực về người cha ít nói và cách ông đã tồn tại, đã sống cũng như đã gắn bó với cô con gái của mình như thế nào.

Annie Ernaux thiên về tiểu thuyết tự sự và hồi ký. Các cuốn sách của bà đều là câu chuyện của những người phụ nữ, đàn ông, cô gái trong xã hội Pháp, tưởng chừng như buồn tẻ, đơn giản, nhưng bên trong đó lại là những điều khiến người đọc phải suy ngẫm.

Mỗi giai đoạn của cuộc đời đều được bà chọn kể lại trong một tác phẩm. Bàn về sự cấp tiến của cha mẹ trong La place, La honte, về những năm tháng thiếu nữ trong Ce qu’ils disent ou rien, về cuộc hôn nhân trong La femme gelée, về mối tình nồng cháy với một người đàn ông Đông Âu trong Passion simple, về việc cái thai bị phá bỏ trong L’événement, về căn bệnh Alzheimer trong Je ne suis pas sortie de ma nuit, về cái chết của mẹ bà trong Une femme, về căn bệnh ung thư vú trong L’usage de la photo.

Tác phẩm “Happening” miêu tả chi tiết kinh nghiệm bản thân, liều lĩnh tìm cách phá thai vào năm 1963, khi điều này còn bị xem là bất hợp pháp. Sách được đạo diễn Audrey Diwan chuyển thể thành phim cùng tên, giành giải Sư Tử Vàng tại Liên hoan phim Venice năm ngoái.

Trả lời phỏng vấn của nhật báo The Guardian năm 2019, bà nói, “Bấy giờ đã từng có hằng ngàn người mang thai ngoài ý muốn phải tìm cách phá thai chui, tôi muốn tái tạo lại chính xác cái sự thực đó đúng như đã xảy ra lúc ấy.” Bà Arnaux tiếp, “Năm 1963, 1964, khi điều đó xảy ra với tôi, ai có thể ngờ rằng việc phá thai có ngày lại được cho phép.”

Mats Malm, Thư ký thường trực của Ủy ban Nobel, nói, “Chúng tôi tập trung vào văn học và chất lượng tác phẩm, chứ không phải các vấn đề thời sự. Nhưng thật ý nghĩa khi một tác giả nổi tiếng với tác phẩm về phá thai đã được chọn vào năm mà Tòa án tối cao Mỹ đảo ngược phán quyết công nhận quyền phá thai của phụ nữ. (Roe v. Wade).”

Đến năm 1984, bà đoạt giải Renaudot cho tác phẩm tự truyện khác mang tên La Place (A Man’s Place, bản dịch tiếng Việt tên Một chỗ trong đời). Tác phẩm nổi bật khác của bà là Les Années (The Years), phát hành năm 2008, phác họa một giai đoạn xã hội Pháp kéo dài từ thời hậu Thế chiến Thứ hai cho đến hiện đại. Trong năm 2008, Ernaux nhận giải thưởng Prix de la langue française, vinh danh toàn bộ sự nghiệp sáng tác văn chương của bà.

Năm 2019, cuốn Les Années (The Years) của bà được tạp chí Le Monde xếp vào danh mục 100 tác phẩm văn chương sáng giá của nền văn học Pháp. Tác phẩm gần đây nhất của Annie Ernaux là Mémoire de fille (A Girl’s Story), xuất bản tháng 4/2016 (bản dịch tiếng Việt tên Hồi ức thiếu nữ). Trong sách, bà kể lại những ký ức của thời thiếu nữ 60 năm về trước, khi lần đầu yêu mù quáng và nhận lại những tổn thương khó chữa lành. Tác phẩm được xem là tiếng nói về bình đẳng giới và nữ quyền.

Annie Ernaux được độc giả Việt Nam biết đến qua hai cuốn hồi kí Một chỗ trong đời và Hồi ức thiếu nữ. (tt)

(Nguồn : Tổng hợp)