Cõi thơ Quách Tấn: Ở đây người ta nói rất khẽ, bước rất êm.

(Hoàng Trọng sưu tầm.)

Cõi Thơ Quách Tấn

Quách Tấn – Photo: Internet

“Đêm đã khuya , tôi ngồi một mình xem thơ Quách Tấn. Ngoài kia có lẽ trăng sáng lắm. Nhưng trời về thu, khí trời lạnh lạnh, cửa sổ bên bàn viết đóng kín. Ngọn nến trên bàn tỏa ra một bầu ánh sáng chỉ đủ sáng chỗ tôi ngồi. Chung quanh tối cả. Tối và im. Một thứ im lặng dày đặc. Trong ấy có muôn ngàn thứ tiếng ta không nghe.

Lúc này chính là lúc xem thơ xưa. Tôi lắng lòng để đón một sứ giả đời Đường, đời Tống.  Đời Đường có lẽ đúng hơn. Đời Đường mới có cái âm u ấy. Thơ Tống dầu xem được, tôi nhớ hình như quang đãng và bình yên , không như thế.

Theo gót nhà thơ , tôi đi dần vào một thế giới huyền diệu. Ở đây người ta nói rất khẽ, bước rất êm . Những tiếng khóc rộn ràng, những lời reo vui vẻ đều kiêng. Một sức mạnh vô hình, rất mềm mại nhưng rất chắc chắn nặng đè lên hết thảy. Tình cảnh ở đây không còn là tình cảnh ta vẫn thường quen biết. Tình cảnh ở đây đã biến thành một thứ hương mầu nhiêm. Nó quyện lấy mình ta và chân ta tự nhiên bước theo một điệu nhịp nhàng dìu dặt. Ta không thấy gì , ta không nghe gì.Nhưng ta biết thế giới này giàu sang lắm. Chốc chốc một cảnh rực rỡ hiện ra trước mắt ta rồi vụt biến đi :

Trời bến Phong Kiều sương thấp thoáng ,
Thu sông Xích Bích nguyệt mơ màng.
Bồn chồn thương kẻ nương song bạc,
Lạnh lẽo sầu ai rụng giếng vàng?

Ta có thể lơ đãng không thấy rõ sương trên bến Phong Kiều , trăng trên dòng Xích Bích.Không thấy cả cái giếng sầu rung.Nhưng cái sắc vàngkia ! Cái sắc vàng trong giây phút chiếu sáng cả trời thơ !
Rồi tất cả lại trở lại trong mờ mờ.Hương thiêng vẫn quấn quít bên mình ta, ta đã xa lắm những buồn vui lộn xộn , rộn rịp của cuộc đời ; nhưng sao thỉnh thoảng giữa im lặng ta nghe như có tim ai thổn thức .Đây lời than của một người mồ côi :

Cảnh có núi sông nhiều thú lạ ,
Đời không cha mẹ ít khi vui.

Đây tiếng rên rỉ của một thiếu niên thấy mình bơ vơ trơ trọi

Sầu mong theo lệ khôn rơi lệ ,
Nhớ gởi vào thơ nghĩ tội thơ !

Tiếng khóc âm thầm của con người dè dặt , kín đáo ấy , nó mới não lòng làm sao ! Quách Tấn đã tìm được những lời thơ rung cảm chúng ta một cách thấm thía.Người đã thoát hẳn cái lối chơi chữ nó vẫn là môn sở trường của nhiều người trong làng thơ cũ.”

(Trích: Thi Nhân Việt Nam – Hoài Thanh – Hoài Chân. 1941)