Hai thuyền cổ phát hiện ở Bắc Ninh khả năng có từ thời Giao Chỉ

Sở VHTTDL tỉnh Bắc Ninh đang phối hợp với Viện Khảo cổ học tiến hành khai quật khẩn cấp 2 thuyền cổ được người dân phát hiện tại khu phố Công Hà, phường Hà Mãn, thị xã Thuận Thành.

Ghi nhận tại hiện trường cho thấy, hai chiếc thuyền cổ được khai quật gần xong phần lòng thuyền. Thuyền chia thành 6 khoang. Khi khai quật, cán bộ khảo cổ bóc dỡ từng lớp đất cát cẩn thận, tỉ mỉ để tránh làm hư hại đến phần gỗ và thân thuyền.

Đất ở từng khoang thuyền được để riêng, sau đó đưa lên một khu vực để rửa, sàng lọc bằng nước để lộ ra các hiện vật. Từ những hiện vật thu được, các cán bộ khảo cổ học sẽ phân loại ra từng loại hạt, quả hoặc những cổ vật có giá trị để phục vụ cho công tác nghiên cứu, đánh giá.

Theo ông Dương Trung Quốc, thuyền là vật dụng phổ biến ở vùng sông nước, khi được tìm thấy dưới lòng sông cổ lại càng trở nên quý giá; cần bảo tồn và đòi hỏi sự vào cuộc của các nhà chuyên môn.

Hai chiếc thuyền cổ “rất độc đáo”

TS. Phạm Văn Triệu, Phó Trưởng phòng Khảo cổ học lịch sử, thuộc Viện Khảo cổ học (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) có mời một số nhà khoa học đến khu vực khai quật hai chiếc thuyền cổ, mọi người đều nói “thuyền này rất độc đáo”.

Nét độc đáo của hai chiếc thuyền cổ này là quy mô thuyền lớn. “Lúc đầu, chúng tôi tưởng tượng thuyền buôn nhỏ, nông và kết cấu như mọi người hay nói là độc mộc, nhưng hiện nay với kết cấu này, tính được mỗi một chiều là 16m và chiều ngang hiện còn từ 1,95 đến khoảng 2m”, TS. Triệu chia sẻ.

Cùng với đó, hai chiếc thuyền cổ có kết cấu liên kết với nhau rất kiên cố. Nhưng hiện tại chưa trả lời được hai chiếc thuyền này có ý nghĩa lịch sử, văn hóa thế nào vì còn chờ kết quả lấy mẫu phân tích Carbon-14 và các nghiên cứu liên quan khác.

Theo các nguồn sử liệu, các nước phương Tây và phương Nam muốn buôn bán, giao thiệp với Trung Quốc đều phải theo con đường Giao Chỉ. 

Từ trước công nguyên và nhất là từ thế kỷ 2-3 sau công nguyên trở đi, ngày càng có nhiều thương nhân nước ngoài đến buôn bán ở Giao Châu và thuyền buôn của họ thường xuyên có mặt ở Luy Lâu. 

Những chứng tích vật chất và các nguồn tài liệu ở Luy Lâu đã khẳng định, nơi đây thực sự là trung tâm thương mại lớn – một đô thị cảng mang tính quốc tế của nước ta thời Bắc thuộc. 

“Con thuyền này chúng ta chưa xác định được niên đại, nhưng có thể là bằng chứng xác thực nhất để chứng minh cho tính chất giao thương của sông Dâu”, TS. Triệu khẳng định.

TS. Vũ Thế Long, nhà nghiên cứu đa ngành, đa lĩnh vực với rất nhiều đóng góp cho xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực bảo tồn khảo cổ chia sẻ, việc phát hiện hai chiếc thuyền là cơ hội nghiên cứu quý giá về lịch sử giao thương và môi trường sống của khu vực. Đây còn là chứng tích quan trọng cho thấy vai trò của giao thông đường thủy trong phát triển kinh tế, xã hội thời xưa, cần bảo vệ ngay khâu đầu về bảo quản và có phương pháp trong cách xử lý.

Theo ông Long nên tổ chức hội thảo đầu bờ sớm để đánh giá. Tuy nhiên trước mắt chiếc thuyền cần được bảo quản trong điều kiện tốt nhất, tránh hư hại do thời tiết hay tác động bên ngoài. Đặc biệt, cần chú ý đến độ ẩm và các yếu tố hóa học ảnh hưởng đến vật liệu. Cần nhanh chóng tiến hành các nghiên cứu chuyên sâu để xác định loại hình, niên đại, giá trị lịch sử của chiếc thuyền.

Vào tháng 12/2024, người dân phát hiện di tích thuyền cổ trong quá trình cải tạo đất, đào ao thả cá. Vị trí phát hiện thuyền cổ nằm trên sông Dâu, một nhánh của sông Thiên Đức – sông Đuống, sát bờ thành phía Tây của thành Luy Lâu.

Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Vương Quốc Tuấn đã giao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Viện Khảo cổ học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam thực hiện công tác khai quật khẩn cấp di tích hai thuyền cổ từ ngày 3/3 đến 3/4/2025, với diện tích khai quật là 300m2.

Bảo Khánh

(Nguồn : vietnamnet.vn)