Tuy diện tích khiêm tốn so với nhiều công viên quốc gia khác ở Hoa Kỳ nhưng Bryce Canyon nổi tiếng nhờ có được một địa tầng địa chất độc nhất vô nhị, gồm hàng loạt những vòng cung hình móng ngựa, như những rạp hát lộ thiên tạc vào sườn phía đông của cao nguyên Paunsaugunt, nam Utah. Dưới những rạp hát đó tụ tập vô số hoodoo (phát âm hu-đu) phần lớn cao lêu khêu và phình ra hai bên. Nhờ vậy Bryce Canyon được xếp chung vào những national park hàng đầu được du khách đến viếng nhiều nhất.
Tên công viên quốc gia đầy huyền thoại này được đặt theo tên nhà tiên phong giáo phái Mormon là Ebenezer Bryce. Ông trong số nhiều người Tô Cách Lan (Scotland) cải đạo và di dân sang Hoa Kỳ qua ngõ New Orleans từ năm 17 tuổi, đến năm 1854 thì dời lên ở Salt Lake City, thánh địa của Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints, còn gọi là Mormon, rồi cưới Mary Ann Parks. Trong gia đình ông là người duy nhất cải đạo nên bị cha ông từ không nhìn nhận là con nữa. Năm 1862 ông đưa gia đình xuống những khu vực phía nam của tiểu bang Utah rồi định cư ở nơi ngày nay gọi tên là Bryce Canyon. Là một người có năng khiếu về mộc nhất là đóng tàu và kinh doanh, nhưng đây đâu còn nước nhiều như ở Tô Cách Lan để đóng tàu mà chỉ là sa mạc mênh mông và núi đá chập chùng, nghề đóng tàu không dùng được. Ông giúp thiết lập một cộng đồng bằng cách xây một nhà thờ đầu tiên (và cũng là nhà nguyện cổ nhất nay còn được sử dụng) ở Pine Valley (phía bắc của thị trấn St. George), nhà thờ này vì ngứa nghề, được ông thiết kế theo kiểu đóng tàu nhưng lật úp lại.
Ông bà Ebenezer Bryce. (screenshot)
Mọi sự khởi đầu vào lúc mà giáo hội Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints cử ông Bryce đưa gia đình vào vùng thung lũng Paria Valley gần thị trấn Tropic để lập một khu định cư mới, nơi ngay phía nam của thung lũng huyền thoại. Ông dọn đến đây, mở một lối mòn đi vào Canyon nổi tiếng ngày nay để lấy gỗ và đốn củi. Ông cũng giám sát việc xây dựng một con kênh dẫn nước dài bảy dặm nối từ lạch Paria Creek, mang đến cho thị trấn mới phát triển một cơ sở hạ tầng để có thể bắt đầu công việc trồng trọt, cày cấy. Tuy nhiên dự tính mở rộng việc chăn nuôi bò ở đây không thành công vì bò của ông thường xuyên bị thất lạc trong những lối mòn như mê cung của thung lũng đầy những hoodoo này. Cuối cùng mặc dù vào năm 1880, ông mang gia đình dọn sang Arizona để lập nghiệp nơi một vùng đất mới, đâu có ngờ rằng cả trăm năm sau tên mình vẫn gắn liền với địa danh này. Năm 1928, khu vực được chính thức công nhận là công viên quốc gia và được đặt tên là “Bryce Canyon National Park,” bất tử hóa sự hiện diện của ông Bryce ở nơi đây.
031024
Lối xuống đường mòn Navajo Loop Trail tại Sunset Point lúc mới khởi hành. 3:32 pm
Trail này gây ấn tượng ngay từ đầu vì có lối đi theo hình dzích dzắc từ miệng vực xuống đến đáy thung lũng. Hình chụp sau khi đi xuống đến đáy thung lũng rồi quành trở lại Sunset Pt vì sợ trời tối ở đây sẽ xuống nhanh, không dám đi tiếp, sợ lạc và sợ cả lạnh nữa. Bryce Canyon vì ở độ cao trên 8000 ft, tức gần 2,5 km, nên không khí loãng, về đêm rất lạnh. 5:53 pm
Du khách mải miết ngoằn ngoèo xuống dốc hoặc buồn thay cho những ai đang ca câu “trèo lên quãng dốc.” Họ đang đi dưới chân, giữa hai bức tường thành của những hoodoo khổng lồ. 3:57 pm
Tuy mang danh là Bryce Canyon nhưng lại không canyon tí nào, vì thung lũng này do thời tiết tạo nên chứ không phải do dòng nước chảy qua tạo thành như thường xảy ra ở mọi thung lũng khác. 3:47 pm
Người da đỏ Paiute bản địa gọi Bryce Canyon là “Unka-timpe-wa-wince-pock-ich,” có nghĩa “Những cột đá đỏ hình dáng người đứng trong chỗ trũng hình chén.”3:38 pm
Một hoodoo đổ bóng của chính nó lên vách tường sa thạch đối diện. 3:58 pm
Bryce Canyon từng được lấy làm bối cảnh để đóng các phim như The Deadwood Coach (1924), Bonneville (2006), Thunderhead – Son of Flicka (1945), Sergeants 3 (1962), Outlaw Trail: The Treasure of Butch Cassidy (2006). 4:32 pm
Phim “Bonneville” kể chuyện về ba phụ nữ mang tro cốt của chồng ăn đời ở kiếp đi rải và gặp nhau ở Bryce Canyon. 4:38 pm
Các màu đỏ, cam, và hồng định hình cảnh quang của Bryce Canyon mà hầu hết do tiến trình của ốc-xýt sắt (iron oxide) ở trong đá. Qua hằng triệu năm, các khoáng chất có chứa sắt trong các lớp đá vôi, đá phiến sét, đá vân trắng, và đá bùn bị ốc-xýt hóa mà sinh ra đủ các sắc màu. 4:56 pm
Bóng đen hoodoo đứng một mình bên trái được đặt tên là Thor’s Hammer, có nghĩa là cây búa của thần sấm sét Thor (theo huyền thoại Hy Lạp cổ đại), trong khi ba chú hoodoo lùn đứng dạt hết sang bên phải, gần miệng vực. 5:23 pm
Bryce Canyon kỳ bí không chỉ bởi sự hiện diện của những hoodoo mà còn hiển hiện nơi những bóng đen, nếu bạn chịu khó quan sát kỹ hơn một tí sẽ bắt đầu để ý rồi thấy cái gì đó, khuôn mặt, con thú… 5:24 pm
Chỗ nào có được những triền dốc đẹp mịn màng như vậy? Bạn được tha hồ hiking vòng vèo trên chúng, hết leo lên lại tụt xuống dốc, chui xuyên qua nhiều cổng vòm, luồn lách giữa chân các hàng hooloo cao lêu khêu, đồ sộ. 5:29 pm.
Chỗ này không biết có tên gọi gì chưa nên tạm gọi là Hòn Mẹ bồng con, dưới chân có tượng của một vật giống con khỉ. 5:31 pm.
Hoodoo hình cây búa của Thần Thor nhìn đồ sộ hơn từ vị trí khác. 5:33 pm
Từ rạng đông đến hoàng hôn, mặt trời đánh một vòng cung ngang qua bầu trời, tạo nên một kính vạn hoa với những sắc màu cùng những bóng đổ từ từ chuyển đổi theo giờ giấc trong ngày. 5:37 pm
Cảnh sắc ở đây nhìn có vẻ bình yên nhưng coi vậy mà không phải vậy, thung lũng này không hề tĩnh mà trái lại, đang động không ngừng. 5:46 pm
Tại Bryce Canyon, các tác lực của thời tiết và xói mòn không bao giờ ngưng nghỉ, không ngay cả một ngày. Chốn mê hoặc đầy sinh động này không nơi nào có thể sánh bằng. 5:36 pm
Do sự thay đổi độ cứng khác nhau của các lớp đá, kết hợp với thời tiết và sự xói mòn khiến tạo nên những hình tượng đá đỏ kỳ quái, và khác với nhiều nơi, nước ở đây chỉ đóng một vai trò nhỏ. 5:53 pm
Cây búa Thần Thor bây giờ có thể thấy rõ toàn diện. Khi tuyết và nước đá tan, nước ngấm vào trong các khe nứt của các vách đá, rồi khi nhiệt độ xuống đông giá trở lại, nước đá giản nở, làm nứt thêm đá ở chung quanh, đồng thời làm trôi đi đất đá mềm hơn. Tiến trình này gọi là tiến trình nêm băng (frost-wedging), xảy ra thường xuyên ở Bryce Canyon. 5:55 pm
Mỗi năm có khoảng 180 ngày có nhiệt độ dao động giữa những đêm băng giá và buổi chiều ấm áp. Sự kết hợp giữa trọng lực và nước đá tan chảy làm cho đất bị biến dạng, chuyển những mảnh đá vỡ trôi dần xuống dốc. Ban đêm yên tĩnh, có thể nghe rõ tiếng đá cuội lăn. 6:00 pm
041024
Ảnh chụp sáng hôm sau tại Bryce Point, điểm cao nhất của Bryce Canyon, 8200 ft hay 2500 m, không khí ở đây loãng hơn so với vùng ven biển nhiều, người có vấn đề về hô hấp nên chú ý. Trước khi thung lũng này có đầy hoodoo như ngày nay, nơi đây từng phủ đầy toàn nước. Giữa 55 đến 45 triệu năm trước, Utah của ngày nay từng là một lưu vực với núi non vây bọc quanh. 9:15 am
Trải qua hằng triệu năm, các con sông lắng đọng trầm tích hầu hết là đá vôi đã hòa tan vào trong một hệ thống các hồ lớn. Cách đây khoảng 16 triệu năm, khi khu vực này cũng như cao nguyên Colorado Plateau bắt đầu nâng từ mực nước biển lên độ cao như ngày nay, các hồ khô cạn và hỗn hợp các trầm tích trở thành đá vôi bùn gọi là sự hình thành Claron Formation. Áp suất không đồng đều bởi lực của mảng kiến tạo (tectonic forces) bên dưới cao nguyên đẩy lên khiến nó vỡ ra dọc theo các đường nứt tạo thành một loạt các cao nguyên nhỏ hơn ở cao độ khác nhau, trải dài cả trăm dặm, gọi chung là Grand Staircase, tức Bậc thang Khổng lồ. Bryce Canyon nằm ở bậc cao nhất, trên cao nguyên Paunsaugunt, nơi có vách đá màu hồng. 9:15 am
Nhìn xuống thung lũng các hoodoo trong lúc đi bộ dọc theo Rim Trail, đang đổ dốc giữa khoảng Bryce Pt và Inspiration Pt. 9:38 am
Hoodoo bắt nguồn từ sự dịch sai từ chữ Oodoo của người da đỏ bản địa Paiute, bày tỏ sự sợ hãi đối với những khuôn mặt hay hình thù kỳ quái của các trụ đá cao lêu khêu. 9:51 am
Bác hoodoo này có hai vành tai bự như ông Obama. Bác từ dưới thung lũng vươn lên đến gần miệng vực, trong khi xa xa dưới bác những hoodoo đỏ tụ tập từng bầy, cố vươn nhưng chỉ cao hơn mấy cây thông mọc thành rừng khắp nơi. 9:52 am
Nhìn lại Bryce Pt ở trên cao phía xa đằng sau. 9:55 am
Chú ý khối đá dưới chân các du khách được mặt trời chiếu sáng, hiển lộ hai khuôn mặt chồng lên nhau
Thiên nhiên ở đây cho ta ít nhất năm dãy màu khác nhau. Ốc-xýt sắt tạo các màu cam, đỏ, và vàng, trong khi ốc-xýt man-găng thêm vào tông đỏ tím. Các lớp đá mềm hơn như đá bùn bị xói mòn nhanh và sâu hơn các lớp cứng, có sức đề kháng mạnh hơn, tạo nên sự lõm vào, có thể thấy rõ theo chiều ngang. 9:56 am
Hoodoo không từ dưới đất mọc lên như cây nhưng xói mòn từ vách đá nơi hàng dãy tường hẹp hình thành, những bức tường mỏng này gọi là vây cá. Tiến trình nêm băng khoét rộng thêm các đường nứt của vây, tạo thành lỗ lớn hay cửa sổ. Trong hình là bức tường đá được đặt tên là Wall of Windows, nơi các cửa sổ đã bắt đầu xuất hiện. 9:58 am
Cửa sổ tiếp tục mở lớn đến khi phần trên sụp xuống, để lại hình thù những cây cột. Mưa tiếp tục hòa tan và tạc lên những cột trụ đá vôi thành những cột phình nở gọi là hoodoo. 10:11 am.
Các lớp đá sa thạch dolomite với sự tăng cường của magnesium, trông như bê tông, có sức đề kháng chống sói mòn cao, phần trên thiết yếu bảo vệ cho các lớp mềm hơn ở bên dưới. 10:00 am
Hoodoo xếp thành hàng lối như đoàn lễ tế. 10:27am
Những hoodoo này lại giống những tháp stupa bên Ấn, bên Miến… 10:28 am
10:33 am
10:35 am
Chỉ thêm vài mùa giá lạnh nữa, những hoodoo này sẽ không còn tồn tại. 10:52 am
Inspiration Point. 10:52 am
11:12 am
Dọc lối mòn Queen’s Garden Trail dưới thung lũng, nhìn lên trời bắt đầu thấy xuất hiện từng cụm mây trắng. 1:09 pm
Một bầy hoodoo mập và lùn tụ tập hút thuốc trên một đồi dốc. 1:55 pm
Những hoodoo lùn khổng lồ ngày càng phình lớn thêm, để hở ra nhiều miệng hang ở bên dưới, biến thành những khuôn mặt ngộ nghĩnh. 1:59 pm
Một cổng vòm chui qua vây của hai lớp tường hoodoo dẫn ra một không gian khác. 2:00 pm
Một người hiking độc hành xem lại bản đồ ở giao điểm của các trail, cột trước mặt có chỉ mũi tên đi về hướng Sunset Point. 2:03 pm
Hoodoo để đầu tóc kiểu da đỏ ngước nhìn về phía từng cụm mây bay lên từ chân trời như đọc ý nghĩa một tin nhắn bằng khói nào đó. 2:10 pm
Bóng đen quan sát mấy người bộ hành vừa đi ngang qua.
Cổng vòm đưa vào khu vực hoodoo ốm và cao. 2:10 pm
2:11 pm
2:12 pm
2:13 pm
Hội nghị của bát tiên. 2:16 pm
Một hoodoo kỳ quái dưới miệng vực nhoài người lên.
Có vẻ như một hoodoo trưởng thành đang thủ thỉ với một hoodoo bé con.
Đây chắc là nhà bảo sanh của hoodoo, toàn hoodoo nhi đồng cả.
Cánh chim duy nhất nhìn thấy trong chuyến hiking. 2:19 pm
Chúng chỉ thích vần vũ rồi đáp trên chóp đỉnh của các hoodoo. 2:19 pm
Bryce Canyon ở độ cao cách mặt biển khoảng 2,5 cây số nên trời mây thật gần, lên đến đây thì gần trời xa đất, nghe thích hơn là gần đất xa trời. 2:20 pm
Một cổng vòm khác mở ra một vùng trời thoáng rộng. 2:21 pm
Một lão cổ thông đứng trơ gan cùng tuế nguyệt ở khúc quành của một con dốc. 2:22 pm
Loài thông họ Pinus longaeva mọc ở Utah, Nevada và đông của California, thuộc một trong ba loại thông sống lâu nhất nhờ chịu đựng dai dẳng với thời tiết khắc nghiệt, chúng gọi chung là bristlecone pine. Có cây sống đến hơn 4.800 năm.
2:23 pm
Hoodoo này có hình dáng của một anh chàng mũi cao, mặc áo khoát rộng thùng thình. 2:23 pm
Người ta vào ra giữa khe của hàng hoodoo dẹp xếp hình như vây cá. 2:24 pm
2:24 pm
2:27 pm
2:30 pm
2:33 pm
Một cặp đồng tính nam e dè trước một vực sâu, không ai dám bước ra gần miệng vực hơn. 2:38 pm
Một hoodoo lẻ loi nổi bật trên nền trời. 2:38 pm
Lên đến nơi mới hay hoodoo này không lẻ loi mà cùng đứng cạnh hai hoodoo khác mập mạp béo tốt hơn nó. 2:40 pm
Bắt đầu từ Navajo Loop Trail đi xuống bao nhiêu thì sang đây Queen’s Garden Trail, phải đi lên đủ bấy nhiêu, luật bù trừ mà. 2:40 pm
Bức tường mỏng manh đã hình thành một cửa sổ và hai miếng vỡ lớn trong tiến trình tạo tác thành hoodoo mới. 3:03 pm
3:05 pm
3:05 pm
Cuối cùng thì cũng leo lên trở lại đến miệng vực ở Sunrise Point, nơi người ta lại đang bắt đầu đi xuống theo lối mòn Queen’s Garden Trail, đi và về dài 1,8 dặm tức gần 3 km, đoạn đường được đánh giá là vừa phải, không cam go. 3:06 pm
thân tri 
Thảo luận
Không có bình luận