Ngành rượu vang Bordeaux bị khủng hoảng triền miên ?

Đầu mùa thu là mùa hái nho tại Pháp và cũng là mùa của các hội chợ rượu vang. Hầu hết các siêu thị Pháp nhân dịp này đều có các đợt khuyến mại. Tuy nhiên, theo ghi nhận của báo Le Figaro, hội chợ rượu vang năm nay mở ra trong bối cảnh không mấy thuận lợi. Khủng hoảng của ngành sản xuất rượu vang nói chung, rượu Bordeaux nói riêng, vẫn tiếp diễn.

Margaux, Pauillac, Pomerol … Mặc dù có nhiều hiệu rượu vang hảo hạng của Bordeaux nổi tiếng trên toàn thế giới, nhưng ngành sản xuất rượu Bordeaux đang trải qua một cuộc khủng hoảng lớn trong ít nhất 5 năm qua. Theo báo Le Figaro, có nhiều yếu tố giải thích cho khủng hoảng này: sản lượng quá cao – cung nhiều hơn cầu, thị hiếu của người tiêu dùng ở Pháp đã có nhiều thay đổi trong những thập niên gần đây, giới trẻ thời nay không còn uống nhiều rượu vang so với các thế hệ trước, nếu có uống thì họ lại chuộng vang trắng hơn là vang đỏ.

Kết quả là doanh thu của ngành sản xuất rượu vang Bordeaux liên tục sụt giảm (chậm nhưng đều đặn) trong một thập niên gần đây. Theo Hội đồng liên ngành Rượu vang Bordeaux (CIVB), doanh thu của rượu vang Bordeaux đã giảm trung bình 36% trong giai đoạn 10 năm qua (2013-2023). Mức giảm mạnh nhất (-44%) là tại các chuỗi siêu thị và các cửa hàng chuyên phân phối rượu. Trong mắt người tiêu dùng, các chai rượu vang đỏ tuy vẫn phổ biến trên các quầy hàng, nhưng chỉ được mua trong một số dịp, chứ không còn đi kèm mỗi bữa ăn. Lượng tiêu thụ vang đỏ giảm xuống, tác động mạnh hơn đến vùng Bordeaux hơn là vùng Alsace. Có lẽ cũng vì Alsace chủ yếu sản xuất nhiều loại vang trắng, trong khi 85% sản lượng vùng Bordeaux là vang đỏ.

Doanh thu ngành rượu vang Bordeaux giảm 36%

Nếu như vang đỏ nay ít được thực khách ở Pháp ưa chuộng, thì ngược lại hai loại rượu vang hồng và trắng lại trở nên thịnh hanh, nhờ những trào lưu ẩm thực mới cùng với sự thay đổi trong thói quen của người tiêu dùng. Theo công ty nghiên cứu thị trường IRI, từ năm 2010 đến năm 2018, mức tiêu thụ rượu vang đỏ đã giảm hơn 108 triệu lít, trong khi mức tiêu thụ vang hồng và vang trắng lại tăng thêm hơn 58 triệu lít. Về mặt doanh thu, điều này cũng có lợi hơn, do giá trung bình của vang hồng và vang trắng thường cao hơn so với vang đỏ.

Sự thay đổi thói quen này liên quan đến nhận thức của người tiêu dùng nói chung, cho dù theo báo Le Figaro, nhận thức ấy đôi khi lại sai lầm, rượu vang nhẹ hay mạnh là còn tùy theo độ cồn và công thức chế biến, chứ không có liên quan gì đến màu sắc : đậm hay nhạt. Nói cách khác, một chai vang hồng vẫn có thể có nhiều độ cồn hơn là một chai vang đỏ, dù vang đỏ đậm màu huyết dụ.

Một thay đổi khác trong thói quen tiêu dùng cũng quan trọng không kém. Trong các bữa tối thời nay, người Pháp thường ăn các món nhẹ hơn so với các bữa ăn truyền thống với ba món : khai vị, món chính và tráng miệng. Thêm vào đó, người tiêu dùng ở Pháp ngày càng bớt ăn thịt bò, lượng tiêu thụ các loại thịt đỏ đã giảm 12% trong 5 năm qua. Và dĩ nhiên bớt ăn thịt bò cũng có nghĩa là bớt uống rượu vang đỏ.

Theo báo Le Figaro, do người tiêu dùng ở Pháp ngày càng bớt uống vang đỏ cho nên mức cung vượt quá mức cầu, nhất là vùng Bordeaux thường có một sản lượng dồi dào. Hàng năm vùng Bordeaux sản xuất khoảng 750 triệu chai vang đỏ, nhưng có gần 150 triệu chai (tức 20%) sẽ không được ai mua. Ngoài vấn đề lưu trữ và giải quyết hàng tồn kho, các nhà sản xuất càng gặp thêm khó khăn về mặt xuất khẩu, sau vụ Brexit (nước Anh rời khỏi Liên Hiệp Châu Âu) và trong bối cảnh thị trường Trung Quốc ra quy định hạn chế nhập khẩu.

Pháp : Mức tiêu thụ thịt bò giảm cùng với rượu vang đỏ

Trong tình hình khó khăn này, ngành sản xuất Bordeaux đã quyết định vào năm 2018 nâng giá trung bình của các loại rượu vang. Họ nghĩ rằng có thể bù đắp thất thu bằng cách bán rượu ít hơn nhưng có giá cao hơn. Tuy nhiên, theo báo Le Figaro, đây là một tính toán sai lầm, do các nước nhập khẩu vang đỏ sẽ chuyển sang mua rượu vang với giá rẻ hơn từ các nước khác. Tính toán của các nhà sản xuất Bordeaux khiến ngành này mất sức cạnh tranh, cũng như mất thị phần, mà sau đó khó thể giành lại được.

Trước cuộc khủng hoảng này, phải làm thế nào để hạn chế tình trạng sản xuất quá mức ở vùng Bordeaux ? Theo các nhà sản xuất, không có cách nào khác là phải nhổ bớt các gốc cây nho, giảm khoảng 20.000 hécta diện tích trồng trọt. Hội đồng liên ngành Rượu vang Bordeaux (CIVB) đã thông qua vào tháng 03/2024 kế hoạch nhổ bỏ 9.500 hécta cây nho để giảm bớt sản lượng. Bộ Nông nghiệp Pháp cùng với Hội đồng CIVB quyết định chi 57 triệu euro để giúp các nhà sản xuất nhổ bớt các gốc cây nho.

Tuy nhiên, kế hoạch này vẫn chưa đủ để cứu giúp tất cả những nhà sản xuất. Hiện giờ, theo khảo sát của Phòng Nông nghiệp vùng Gironde, có khoảng 1.300 nhà trồng nho đang gặp khó khăn tài chính, một phần ba trong số này (hơn 330 nông trại) sẽ hoàn toàn ngừng hoạt động. Khi một nhà trồng trọt không còn khai thác đất canh tác, vườn nho nhanh chóng biến thành đất hoang. Kết quả là có hàng trăm nông trại được rao bán ở Bordeaux và các vùng phụ cận, cho dù được bán với giá thấp nhưng vẫn không có người mua.

Nhìn chung, những khó khăn của ngành sản xuất Bordeaux trước hết là do lượng tiêu thụ rượu vang nói chung đã giảm mạnh ở Pháp. Trong vòng nửa thế kỷ, mức tiêu thụ tại Pháp đã giảm khoảng 60%, từ 105 lít mỗi người trong những năm 1970 xuống dưới 40 lít mỗi năm vào năm 2020. Trong xã hội thời nay, do ”ý thức” về mặt sức khỏe, rượu vang cũng như các loại thức uống có cồn không còn mang một hình ảnh tích cực. Có lẽ là do ảnh hưởng của văn hóa Anh-Mỹ, không ít người tiêu dùng ở Pháp tham gia các phong trào như ”Dry January” vào tháng Giêng, hay ”Sober October” vào tháng Mười, đều nhằm mục tiêu kiêng rượu.

Vang đỏ được dành cho những bữa ăn truyền thống (cũng như sâm banh dành cho những bữa tiệc thịnh soạn) nhưng không phải lúc nào cũng xuất hiện trên bàn ăn. Theo khảo sát gần đây của Hội đồng liên ngành Rượu vang Bordeaux (CIVB), một nửa người tiêu dùng rượu vang ở Pháp (chủ yếu là vang đỏ) là thế hệ trên 50 tuổi, điều có nghĩa là giới thích uống rượu vang thường ở độ tuổi trung niên và cao niên, trong khi giới trẻ khi muốn uống rượu, lại chủ yếu dùng nhiều loại thức uống có cồn khác. Nhìn chung, những khó khăn của ngành sản xuất rượu vang Bordeaux vẫn đang tiếp diễn. Theo đà này, nếu không có những thay đổi quan trọng về mặt cơ cấu, cuộc khủng hoảng có nguy cơ trở nên sâu rộng, triền miên.

Tuấn Thảo

(Nguồn : rfi.fr/vi)