Một chiều trên phá Tam Giang * Colnav Nguyen

Posted by seashelloc ⋅ Tháng Ba 9, 2024 ⋅ Bình luận về bài viết này

19.02.2024

Một trăm đô ở Mỹ, nhất là ở Bắc hoặc Nam California vào thời gian này bạn mua được gì? Khá lắm là đủ chi một chầu phở và cà phê cho bốn người. Nhưng ..

Ở bên kia Thái Bình Dương, chừng đó tiền bạn thực hiện được một giấc mơ nhỏ: bao cho mười người một buổi nhậu giữa phá Tam Giang dưới một đêm trăng, trước đó là ngắm cảnh hoàng hôn trên biển nước. Chi phí gồm thuyền máy có mui, có sàn để ngồi, có đồ nhậu mua sẳn mang theo nấu trên thuyền sau khi ra giữa phá, cộng thêm bia, và có thêm một dàn “kẹo kéo” để khi dân nhậu uống đã rồi có thể hát karaoke cho tôm cá nghe. Kể luôn cả màn nhổ nò là vật hình trụ bọc lưới nằm ở cuối dãy sáo tre nơi cá tôm bị lùa vào tuyệt lộ. Thu hoạch được bao nhiêu, cho vào nồi làm đồ mồi luôn.

Rất tiếc vào ngày ra khơi, chưa đến năm giờ rưỡi mà sương đã bắt đầu xuống làm che mất ánh dương của buổi hoàng hôn mong đợi. Sương mù cũng che mờ ánh trăng mọc lên ở phương đông. Những hình chụp được là vớt vát những gì có thể mà thôi.

“Hệ thống đáy lưới, nò sáo được ngư dân từ các vạn nghề tạo tác đan xen trên đầm phá. Vạn nghề sáo có sáo vời, đóng sâu hơn 2m, rồi đến sáo đoản đăng, qua các loại lưới thệ, lưới bạc, lưới đay… Mỗi vạn nghề mỗi lối mưu sinh, mỗi cư dân trên đầm phá, góp phần tạo nên nét khác biệt cho phá Tam Giang.“

*Hai chiếc nò sáo treo trên dàn sau khi thu hoạch, có lẽ tối hoặc gần sáng mới đem hạ xuống lại để bắt cá. Đoán là thế.*

*Ở chỗ này có một chiếc nò vẫn chưa nhổ lên thu hoạch.*

Phá Tam Giang là một phá nằm trong hệ đầm phá Tam Giang – Cầu Hai. Diện tích phá Tam Giang khoảng 52 km vuông, trải dài 24 km theo hướng tây tây bắc – đông đông nam từ cửa sông Ô Lâu đến cửa sông Hương, thuộc địa phận của thành phố Huế và hai huyện Phong Điền, Quảng Điền thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế. Phá Tam Giang là nơi giao điểm của ba con sông: Ô Lâu, sông Bồ hay sông Sịa, và sông Hương. Độ sâu của phá từ 2 đến 4 mét, có nơi sâu tới 7 mét. Khai thác hằng năm mang lại hàng nghìn tấn hải sản, cá, tôm các loại.

“Là vùng đầm phá rộng lớn nhất Đông Nam Á, phá Tam Giang hiện là “bầu sữa” mẹ nuôi sống gần 100.000 cư dân quanh vùng theo nghề chài lưới. Từ một vùng hiểm địa gây khiếp sợ với : “Sợ truông nhà Hồ, sợ phá Tam Giang,” nhưng nay vùng này đã mang nhiều đổi thay, được miêu tả rõ nét trong Địa chí Thừa Thiên Huế là ” …một trong những số ít lãnh thổ nước ta có cảnh quan thiên nhiên lẫn nhân tạo đa dạng, độc đáo, hấp dẫn và thơ mộng.. ”

“Người thủy diện (tức dân vạn đò) có một phần là cư dân tiền trú, bản địa, một phần là lưu dân từ nơi khác đến, với đủ loại thành phần. Trước thời Tự Đức (1829-1883), người thủy diện ở phá Tam Giang có một bộ phận chưa được xã hội coi trọng và thừa nhận. Cho đến khi có một nhân vật tên Hoàng Hữu Thường (1837-1888), một người thủy diện, được ăn học, sau thành tài, đỗ tiến sĩ, kinh qua các chức vụ Thượng thư bộ Công, Thượng thư bộ Binh, cũng bởi xuất thân là con nhà chài lưới, hiểu đời sống người thủy diện nên ông đã xin triều đình biên chế người thủy diện vào một tổng, gọi là tổng Võng Nhi gồm 13 làng trên mặt nước, được xã hội thừa nhận, đời sống của họ tạo nên bức tranh sinh động vùng đầm phá đến tận ngày nay.”

Phá Tam Giang ở cửa sông Hương và gần Cửa Thuận, một trong hai cửa ăn thông ra biển. Ảnh chụp từ cầu Thuận An cũ nhìn về hướng Cửa Thuận. Buổi sáng sương mù 23.02.2024.

Lênh đênh trên phá Tam Giang là những dân vạn đò, còn gọi là người thủy diện, xuôi ngược mưu sinh. Bởi theo nghề đánh bắt nên ở đâu có cá thì dong thuyền theo.

Dưới đây là một số hình ảnh về xã chài lưới Điền Hải cũng chụp vào chiều 19.02.2024. Điền Hải gồm làng Thế Chí Đông và thôn Minh Hương, là một xã thuộc vùng đầm phá, thuộc huyện Phong Điền tỉnh TT Huế, phía bắc giáp xã Điền Hòa, phía nam giáp xã Quảng Ngạn, phía đông giáp xã Phong Hải, phía Tây giáp xã Quảng Thái, ngăn cách bởi phá Tam Giang.