Jon Fosse trở thành nhà văn Na Uy thứ tư nhận Nobel Văn chương

Giải Nobel Văn chương 2023 được trao cho Jon Fosse, đưa ông trở thành nhà văn Na Uy thứ tư nhận giải thưởng cao quý này.

Trước Fosse có Bjørnstjerne Bjørnson (1903), Knut Hamsun (1920) và Sigrid Undset (1928) là các khôi nguyên Nobel Văn chương ở quốc gia ít dân tại vùng Bắc Âu.

Hiện có 5,4 triệu dân, Na Uy đã có tới 13 giải Nobel trong các ngành khác nhau.

Jon Fosse, năm nay 64 tuổi, sinh ra ở vùng bờ biển phía Tây Na Uy và sáng tác nhiều kịch, tiểu thuyết, thơ, tiểu luận, sách thiếu nhi. Ông cũng dịch sách văn học nước ngoài sang tiếng Na Uy mới -Nynorsk.

Tiểu thuyết đầu tay của ông là Raudt, svart (Đỏ, Đen), ra mắt năm 1983. Vở kịch đầu tiên của ông là Og aldri skal vi skiljast (Và chúng ta sẽ không bao giờ chia tay), được biểu diễn lần đầu vào 1994.

Tác phẩm của ông “A New Name: Septology VI-VII” được Anders Olsson, chủ tịch Ủy ban Nobel Văn chương ca ngợi là “tác phẩm lớn” của Fosse. Đây là tác phẩm được vào chung kết giải International Booker Prize của Anh Quốc năm 2022.

Sống với cội nguồn

Văn và kịch của Jon Fosse, “bám rễ sâu trong ngôn ngữ và thiên nhiên Na Uy”, ông Olsson ca ngợi.

Sinh ra trong gia đình theo đạo Lutheran, ông cải đạo theo Công giáo La Mã, từng nghiện rượu tới mức suýt chết vì ngộ độc cồn, ông kết hôn ba lần và có sáu con.

Fosse “trao tiếng nói cho những điều không thể nói ra lời”, các bình luận ghi nhận.

Nữ nhà văn Na Uy đầu tiên được Nobel, bà Sigrid Undset cũng đặt các tác phẩm của mình trong dòng văn hóa dân gian truyền thống và truyện thần thoại Na Uy.

Giải Nobel có trị gíá 11 triệu đồng kronor của Thuỵ Điển, bằng 1 triệu USD, do nhà sáng chế Thụy Điển Alfred Nobel lập ra.

Viện Hàn lâm Thuỵ Điển trao các giải Nobel Văn chương và khoa học, còn giải Nobel Hòa bình lại do Na Uy trao.

Huy chương Nobel bằng vàng 18 carat và lễ trao giải được tổ chức hàng năm vào tháng 12.

Năm ngoái, nữ nhà văn Pháp Annie Ernaux được Viện Hàn lâm Thụy Điển trao giải Nobel Văn chương cho tài năng viết sách về vùng biển Normandy, quê của bà ở phía Tây Bắc nước Pháp.

(Nguồn : bbc.com/vietnamese)

Chính thức công bố ba chủ nhân giải Nobel Hóa học 2023

Giải Nobel Hóa học 2023 đã chính thức thuộc về ba nhà khoa học tìm ra và phát triển các chấm lượng tử, được ứng dụng vào đèn LED, màn hình TV hay hỗ trợ các bác sĩ phẫu thuật khi loại bỏ tế bào ung thư.

Giải thưởng được trao cho Moungi Bawendi, Louis Brus và Alexei Ekimov, Ủy ban giải Nobel Hóa học tại Stockholm công bố ngày 4/10.

“Trong một thời gian dài, không ai nghĩ rằng bạn có thể tạo ra những hạt nhỏ như vậy. Nhưng những người đoạt giải năm nay đã làm được”, ông Johan Aqvist, chủ tịch Ủy ban, cho biết.

Trong những năm 1980, Ekimov tạo ra hiệu ứng lượng tử tùy thuộc vào kích thước trong thủy tinh màu. Màu sắc đến từ các hạt nano clorua đồng và Ekimov đã chứng minh rằng kích thước hạt ảnh hưởng đến màu sắc của thủy tinh thông qua hiệu ứng lượng tử.

Vài năm sau, Brus trở thành nhà khoa học đầu tiên chứng minh được hiệu ứng lượng tử phụ thuộc vào kích thước của các hạt trôi nổi tự do trong chất lỏng.

Năm 1993, Bawendi thay đổi quy trình hóa học tạo ra các chấm lượng tử, tạo nên thứ mà Ủy ban giải thưởng gọi là “những hạt gần như hoàn hảo”, giúp đưa chấm lượng tử vào nhiều ứng dụng.

Vài giờ trước khi có thông báo chính thức, Ủy ban Nobel đã vô tình công bố tên của 3 nhà khoa học. Tờ báo Thụy Điển Aftonbladet đã đăng bản sao của một email mà họ nói là từ viện.

Bawendi là giáo sư tại Viện Công nghệ Massachusetts; Brus là giáo sư danh dự tại ĐH Columbia, cả hai đều là người Mỹ. Ekimov là người Nga và làm việc cho hãng Nanocrystals Technology Inc.

(Nguồn : tienphong.vn)

Hai nhà khoa học Hungary được trao giải Nobel trong hai ngày liên tục

Tin mới nhất từ Thuỵ Điển hôm 03/10/2023 cho hay ba nhà vật lý học Pierre Agostini, Anne L’Huillier và Ferenc Krausz được trao giải Nobel cho nghiên cứu và thí nghiệm về electron trong nguyên tử (atom).

Như thế giải Nobel Vật lý năm nay thuộc về hai nhà khoa học Pháp và một nhà khoa học Hung-Áo.

GS Pierre Agostini hiện làm việc tại Ohio State University, Hoa Kỳ là người Pháp, tốt nghiệp Đại học Université Aix-Marseille.

GS Ferenc Krausz, sinh năm 1962 ở Mor, Hungary, hiện làm việc tại viện Max Planck Institute of Quantum Optics và ĐH Ludwig Maximilian ở Munich, Đức.

Năm 1985, Ferenc Krausz lấy bằng kỹ sư điện tử tại Đại học Bách khoa Budapest (BME) và bằng vật lý tại Khoa Khoa học Tự nhiên, ĐH Tổng hợp Budapest (ELTE). Ông công tác tại Viện Vật lý BME dưới sự hướng dẫn của nhà vật lý Bakos József trong lĩnh vực vật lý laser. Từ 1991, ông sang nghiên cứu tại Áo.

Nữ giáo sư Anne L’Huillier, sinh năm 1958 ở Paris, nhận Nobel cho công trình thực hiện tại ĐH Lund, Thuỵ Điển.

Nơi sinh và nơi làm việc của họ là biểu hiện của hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực khoa học cơ bản.

Nhưng sự kiện chỉ trong hai ngày liền có hai nhà khoa học người Hungary được Nobel là điều báo chí chú ý.

Hôm qua, 02/10, giải Nobel Y Sinh được công bố sẽ trao cho hai nhà khoa học đã góp phần phát triển công nghệ cho vaccine phòng ngừa Covid dựa trên mRNA.

Đó là Tiến sĩ Katalin Karikó từ Hungary và Tiến sĩ Drew Weissman từ Hoa Kỳ.

Hai người là đồng nghiệp và biết nhau vào đầu những năm 1990 khi họ cùng làm việc tại Đại học Pennsylvania, Mỹ.

Bà Katalin Kariko sang Hoa Kỳ từ 1985.

Ủy ban Nobel tuyên bố: “Những nhà khoa học được trao giải đã đóng góp trong tốc độ phát triển vaccine nhanh chưa từng có vào thời kỳ xảy ra một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khoẻ nhân loại vào kỷ nguyên hiện đại.”

Công nghệ vaccine mRNA này đã được thử nghiệm trước khi đại dịch Covid bùng phát, và cho đến nay đã giúp được hàng triệu người trên thế giới.

Công nghệ mRNA tương tự hiện cũng đang được nghiên cứu để chữa trị các loại bệnh khác và thậm chí là bệnh ung thư.

Vaccine mRNA sử dụng cách tiêm vào người một phần mã gene của virus để huấn luyện hệ miễn dịch trong cơ thể.

Vaccine huấn luyện cơ thể sinh ra kháng thể và một phần khác của hệ miễn dịch, được gọi là tế bào T, để chống lại virus corona.

Nhà báo Nguyễn Hoàng Linh, ở Budapest, viết trên Facebook về sự kiện này:

“GS. Karikó Katalin (68 tuổi) là người thứ ba nhận được giải thưởng khoa học danh giá này trên cương vị công dân Hungary, đồng thời bà cũng là phụ nữ Hung đầu tiên đoạt giải Nobel.”

Theo trang của Viện Hàn lâm Khoa học Hungary, từ cho đến năm nay, chưa tính ông Ferenc Krausz và bà Katalin Kariko, số người Hungary và gốc Hungary nhận giải Nobel đã là 14.

Nhưng một trang khác, của hội người Hungary tại Hoa Kỳ (American Hungarian Federation) cho biết con số này là 18, tính tới năm 2022, và gồm cả Nobel Văn chương cho nhà văn Imre Kertesz (2002).

(Nguồn : bbc.com/vietnamese)