Mũ quan văn triều Nguyễn còn nguyên vẹn được đấu giá ở Tây Ban Nha

Theo laodong.vn, Một mũ quan văn triều Nguyễn – Huế còn nguyên vẹn nhất từ trước tới nay được Nhà đấu giá Invaluable ở Barcelona (Tây Ban Nha) chuẩn bị đấu giá với giá khởi điểm 500 euro.

Nhà đấu giá Invaluable ở Barcelona (Tây Ban Nha) đang chuẩn bị đấu giá một chiếc mũ quan văn triều Nguyễn.

Mũ có niên đại cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, đi kèm cả hộp đựng mũ bằng gỗ sơn son thếp vàng cũng còn nguyên vẹn.

Giá khởi điểm cho chiếc mũ này là 500-600 euro. Phiên đấu giá chính thức sẽ mở lúc 16h ngày 28.10.2021 trên trang web invaluable.com.

Chỉ sau vài ngày đấu giá trên website invaluable.com, giá của chiếc mũ đã tăng 50 lần, lên tới 25.000 Euro chỉ với 25 lượt đấu giá. Giá cuối cùng của cổ vật này sẽ được chốt tại phiên đấu giá chính thức vào ngày 28.10.2021, lúc 4h chiều (giờ địa phương) và dự kiến sẽ còn tiếp tục tăng cao.

TS Trần Đức Anh Sơn – nguyên Giám đốc Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế – cho biết: Đây là chiếc mũ quan văn thời Nguyễn còn nguyên vẹn nhất mà ông nhìn thấy được từ trước tới nay.

Theo TS Trần Đức Anh Sơn, hiện ở Việt Nam chỉ có 3 mũ quan triều Nguyễn. Một đang trưng bày ở Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam nhưng là hàng phục chế kiểu mô phỏng do trước đó phần khung mũ đã bị bóp nát, các chi tiết mũ đã bị tháo rời ra từng mảnh nhỏ.

Cái thứ hai là mũ tìm thấy ở nhà thờ của Tả quân Lê Văn Duyệt. Cái thứ 3 tìm thấy ở lăng mộ Thoại Ngọc Hầu ở An Giang. Tuy nhiên, cả hai mũ này đã bị hư hại, không còn nguyên vẹn.

“Mũ này không những còn nguyên vẹn tất cả từ hai con rồng trên cánh chuồn, hoa cúc trên mũ, các hoạ tiết nhỏ nhất… mà cả hộp đựng mũ cũng rất đẹp với những hoạ tiết chạm khắc tinh xảo. Cả hộp và mũ như thế này tôi chưa nhìn thấy ở Việt Nam” – TS Trần Đức Anh Sơn nói.

Nhiều người thắc mắc vì sao trên mũ quan văn triều Nguyễn – Huế đang được đấu giá ở Tây Ba Nha lại có hình con rồng 4 móng. Và những tưởng chỉ có mũ và trang phục của vua mới được trang trí rồng.

Thật ra, dưới triều Nguyễn, mũ quan có hình rồng (4 móng) hay còn gọi là con mãng hay giao long theo cách gọi của người Trung Quốc là chuyện bình thường và điều này được quy định cụ thể trong Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, gọi tắt là Hội điển.

Trong đó quy định quan văn trên phẩm thứ nhất: Mũ đại triều kiểu mũ “Phốc đầu tròn”, ở trên đầu mũ dính cầu vàng, thêm hai cái hốt vàng, đều cao 6 phân. Ở phần dưới mũ có ngạch tưởng bằng vàng, hai mặt trước và sau đều dính một hoa vàng.

Bao hai đầu cánh mũ trên mặt trang sức con giao (con rồng 4 móng, con mãng) giỡn hạt châu bằng vàng như hình ảnh  trên chiếc mũ quan văn hàm nhất phẩm trở lên của triều Nguyễn đang được đấu giá ở Tây Ban Nha.

Tức là dưới triều Nguyễn, hình tượng rồng không chỉ dành riêng cho vua mà còn dành cho quan lại, các hoàng thân quốc thích… nhưng mỗi tầng lớp lại có nhưng quy định về rồng khác nhau.

Theo TS Trần Đức Anh Sơn, nguyên Giám đốc Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế, con rồng xuất hiện trên trang phục cung đình triều Nguyễn rất đa dạng về hình thức, kiểu dáng, với những quy định rất nghiêm ngặt về số lượng, chất liệu và quy cách thể hiện.

Rồng chỉ được thêu trên áo của vua và của hoàng thái tử, còn áo của hoàng tử chỉ được thêu con mãng, một biến thể thứ cấp của rồng. Rồng xuất hiện trên long bào của vua dưới các hình thức “phi long” (rồng bay) hay “hồi long hướng nhật” (rồng quay đầu về phía mặt trời), kích thước cân đối, mặt rồng uy nghi, chân có 5 móng.

Rồng trên long bào của hoàng thái tử chỉ là rồng mặt nạ, thân rồng thu nhỏ, chân chỉ có 4 móng; còn trên mãng bào, hay mãng lan của hoàng tử thì chỉ là các loài giao, mãng… là những hóa thân bậc thấp của rồng.

Cũng theo TS Trần Đức Anh Sơn, sự thể hiện của rồng trong trang phục cung đình Huế còn tùy thuộc vào tên gọi và chức năng của các loại áo mão. Chẳng hạn, áo vua mặc lúc thiết đại triều và trong các dịp lễ Tết, gọi là long bào, thì được thêu 9 con rồng, trong đó 2 con rồng ở thân trước và thân sau là những phi long thêu bằng chỉ bóng và chỉ kim tuyến, mắt rồng đính các viên đá quý nhập khẩu từ Ấn Độ.

Áo vua mặc trong các dịp thường triều gọi là hoàng bào, thêu viên long (rồng cuộn tròn) bằng tơ vàng có nạm trân châu. Áo vua mặc khi tế giao gọi là long cổn, màu đen, tay thụng, thêu lưỡng long triều nhật (hai con rồng chầu mặt trời) dọc hai thân trước. Áo vua mặc khi cày ruộng tịch điền là áo sa kép màu gạch non, thêu long vân (rồng ẩn trong mây).

Trong khi đó, áo đại triều của hoàng thái tử có lớp ngoài may bằng sa nam, lớp trong bằng the bát, thêu hình viên long, gấu áo thêu đồ án lý ngư hóa long (cá chép hóa rồng) nổi trên nền màu đỏ; còn mãng bào của các hoàng tử thì thì chỉ được thêu 9 con rồng 4 móng, gọi là con mãng.

Lãnh đạo Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế cho biết chỉ theo dõi và không tham gia đấu giá mũ quan triều Nguyễn ở Tây Ban Nha vì lý do giá quá cao.

Đây là phiên đấu nhận được sự quan tâm của đông đảo người yêu cổ vật Việt Nam trong và ngoài nước. Bởi đây là mũ quan văn triều Nguyễn kèm với hộp đựng mũ không những đẹp, tinh xảo mà còn nguyên vẹn nhất từ trước tới nay.

Tuy nhiên trao đổi với phóng viên Lao Động, ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế – đơn vị đang được giao nhiệm vụ quản lý, trùng tu tôn tạo và khai thác các di sản liên quan đến triều Nguyễn ở Huế cho biết: Lãnh đạo Trung đang theo dõi rất sát vụ đấu giá này nhưng sẽ không tham gia đấu giá vì rất nhiều lý do.

“Đây là chiếc mũ quan triều Nguyễn rất đẹp và còn nguyên vẹn, đúng là ở Việt Nam không có. Tuy nhiên giá của nó quá cao, từ khởi điểm 500 Euro đến thời điểm này (sáng 24.10) đã có người trả giá đến 22.500 Euro và chắc chắn sẽ còn lên nữa bởi đến ngày 28.10 mới chốt giá.

Đó là còn chưa tính thêm thuế tiêu thụ đặc biệt theo luật của Tây Ban Nha hiện là 29%. Lấy ví dụ chiếc mũ này chốt giá 50.000 Euro, cộng thêm thêm 29% thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ đội giá gấp gần 3 lần. Và đây là những con số khó có thể dùng tiền ngân sách để mua vào thời điểm này”, ông Trung nói.

BÀI CẬP NHẬT

Theo tuoitre.vn, số ra ngày 28.10.2021, ở giai đoạn tiền đấu giá, chiếc mũ quan (lô 135) đã nhanh chóng tăng vọt từ 600 euro lên 70.000 euro chỉ sau vài ngày với 73 lượt tham gia đấu giá, điều này chưa từng có tiền lệ.

Mọi chuyện còn diễn ra “điên cuồng” hơn khi buổi đấu giá chính thức được tổ chức trực tiếp. Vì được dự đoán là một trong những cổ vật đáng chú ý nhất trong toàn phiên, người dẫn dắt có lẽ đã sử dụng “thủ thuật” kích động tâm lý nhà sưu tập khi ông cho tạm dừng chương trình vài phút, gây ra một vài sự xáo động trong phòng. 

Ngay khi bắt đầu lại, giá liên tiếp đội lên với sự tham gia bỏ giá của những người ngồi tại khán phòng lẫn các nhà sưu tập đặt mua trực tuyến. 

Ở mức giá 270.000 euro, khi người tham gia tại khán phòng bỏ cuộc, buổi đấu giá đã diễn ra cuộc đua “song mã” của hai người mua online. Giằng co liên tục trong hơn 10 phút, nhà sưu tập ẩn danh mang số hiệu 5618 đã sở hữu chiếc mũ quan triều Nguyễn khi chiếc búa được gõ xuống ở 600.000 euro – mức giá kỷ lục cho một cổ vật của Việt Nam.

Với mức giá gây kinh ngạc này, chiếc mũ quan triều Nguyễn đã bỏ xa các tác phẩm, hiện vật còn lại trong cùng phiên.

Theo nhà sưu tập Nguyễn Hữu Hoàng (chuyên về trang phục triều Nguyễn), chiếc mũ trên rất hiếm có trên thị trường, lại được bảo quản tốt nên việc thu hút đông đảo nhà sưu tập quốc tế là chuyện đương nhiên.

Nhà nghiên cứu Trần Đình Sơn nhận định với tình trạng gần như nguyên vẹn, có thể suy đoán rằng chiếc mũ đã được đưa ra nước ngoài từ lâu, hoặc do người Pháp mang đi, hoặc được các viên quan thời Tự Đức biếu tặng trong những chuyến công du.

Ngoài mũ quan triều Nguyễn, cuộc rượt đuổi trên sàn quốc tế được tái diễn khi một chiếc áo đại triều phục mãng bào tứ linh của nhà Nguyễn và một đôi đài thờ chất liệu gỗ sơn son thếp vàng có xuất xứ Việt Nam được chào bán.

Với mức khởi điểm khiêm tốn 340 euro, sau cuộc đấu giá căng thẳng, đôi đài thờ này đã được chốt giá 1.750 euro (hơn 46 triệu đồng). 

Tình huống tương tự xảy ra với chiếc áo mãng bào tứ linh, từ 850 euro tăng lên 35.000 euro (khoảng 930 triệu đồng). Chiếc áo thuộc về nhà sưu tập online mang mã số 5777, người đã mua rất nhiều cổ vật châu Á trong cùng phiên.

Tổng toàn phiên, cổ vật Việt Nam có giá gần 17 tỉ đồng.

BÀI CẬP NHẬT

Theo baomoi.com, số ra ngày 1.11.2021, Mũ quan triều Nguyễn, cổ vật Việt vừa được đấu giá thành công với gần 16 tỷ đồng (600.000 Euro) là do 1 doanh nhân người Việt mua về và sẽ hiến tặng cho thành phố Huế.

Người chiến thắng trong phiên đấu giá diễn ra vào chiều ngày 28/10 tại Tây Ban Nha, để sở hữu chiếc mũ quan triều Nguyễn là người đấu giá có mã số 5496.

Đây là một doanh nhân người Việt và danh tính được nhà cái giấu kín. Chỉ biết đây là một doanh nhân có tình yêu đặc biệt với Huế nên quyết tâm đấu giá bằng được chiếc mũ quan này để mang về Việt Nam và sẽ tổ chức hiến tặng cho Huế trong một thời điểm thích hợp.